İsveç’te göçmenlik, İsveç’te iltica ve İsveç oturma ve çalışma izni gibi konularda çok önemli bir gelişme yaşandı. Eylül ayında gerçekleşen seçimlerden önde çıkan sağ partile dün yaptıkları açıklama ile hükümeti kurduklarını kamuoyuna duyurdu.
Açıklanan anlaşma metninde göçmenleri ve mültecileri etkileyecek çok önemli maddeler bulunuyor.
www.ehliyetsinavi.se olarak 63 sayfalık yeni anlaşma metnini okuduk ve göçmenler ve mülteciler için önemli olan maddeleri sizler için Türkçeleştirdik. Tido adı verilen anlaşma metninin isveççe orijinal haline buradan ulaşabilirsiniz.
Başbakan: Ulf Kristersson
Başlıklar
İsveç’te yeni kurulan hükümette Başbakan Ulf Kristersson oldu. Moderat Partinin (M) Başkanı olan Ulf Kristersson’un kuracağı hükümette yer alacak diğer partiler ise; Liberal Parti ve Hristiyan Demokrat Parti. Öte yandan seçimden oy oranını ciddi oranda arttırarak çıkan ve sağ bloğun en büyük partisi haline gelen aşırı sağcı İsveç Demokratları Partisi (Sverige Demokraterna) ise hükümeti dışardan destekleyecek.
İsveç’te vatandaş olmak: En az 8 yıl
Partiler arasında imzalanan anlaşma metnine göre İsveç vatandaşlığına geçiş şartlarının zorlaştırılması isteniyor. Anlaşmaya göre vatandaşlığa başvurabilmek için en az 8 yıl boyunca İsveç’te bulunulması gerekiyor. Halihazırda bu süre 5 yıl.
Vatandaşlık İçin İsveççe Şartı
İsveç vatandaşlığına geçebilmek için İsveççe bilme şartı getiriliyor. Partiler arasında imzalanan anlaşma metnine göre artık İsveç vatandaşlığına geçebilmek için isveççe bilmek gerekecek. ,
Hangi seviyede İsveççe bilinmesi gerektiği ya da sınav yapılıp yapılmayacağı önümüzdeki dönemde yapılacak kanunlarla netlik kazanacak.
Tido Anlaşma Metninde İsveç vatandalığına geçmekle ilgili olarak şu ifadeler yer alıyor:
. Bir yabancının normal olarak İsveç vatandaşlığına kabul edilmesi için, en az 8 yıl içinde daha uzun bir ikamet etmesiyle ilgili kanun tekliflerinin hazırlanması.
• İsveç vatandaşlığına kabul edilmek için İsveç toplumu ve kültürü hakkında daha fazla keskinleştirilmiş bilginin olmasını sağlayacak kanun tekliflerinin hazırlanması.
• İsveç vatandaşlığına kabul edilmek için kendi kendine yeterlilik için yeniden getirilen bir gerekliliği içeren bir ana kuralının getirilmesi.
• Vatandaşlığın bir gereği olarak onurlu davranış için daha katı gereksinimlerinin araştırılması. Suç geçmişi (sabıka kaydı) kontrolü, AB genelinde önceki sabıka kayıtlarının kontrolününün incelenmesi.
• Vatandaş olarak kabul edilme sürecinin son noktasını, sadakat beyanı, vatandaşlık görüşmesi veya benzeri zorunlu bir tören unsurunun oluşturulması.
• Sistemi tehdit eden suçlar işleyen çifte vatandaşlığı olanlar veya yanlış bilgilendirme sonucu vatandaşlığı verilenler için vatandaşlığın geri alınmasını öngören teklifler geliştirilmesi.
İsveç’e İltica etmek: Süresiz Oturum Kalkıyor
Anlaşma metnine göre İsveç’e iltica edenler için süresiz oturum kalkıyor. İltica şartları ağırlaştırılırken halihazırda süresiz oturum alma şansı olan mülteciler için bu şart ortadan kalkıyor.
Öte yandan BM’nin gönderdiği mültecilerin (kvotflyktingar) sayısı 900’e indiriliyor. Halihazırda bu sayı 5000. Ayrıca devlet mültecilerin ülkelerin geri dönmeleri için değişik kampanyalar yapacak.
İsveç Aile Birleşimi: En az 2 yıl sonra
İsveç’e iltica başvurusu yapmış olanların aile birleşimi yapabilmeleri için en az 2 yıl boyunca İsveç’te bulunmuş olmaları ve herhangi bir suça bulaşmamış olmaları gerekiyor.
Ayrıca aile birleşimi yapabilmek için minimum gelire sahip olmak gerekiyor. Halihazırda mülteciler için gelir şartı bulunmuyor ve aile birleşimi başvurusu oturum aldıktan hemen sonra yapılabiliyor.
Oturum Başvurusu İçin DNA Kaydı
Anlaşma metnine göre İsveç’te oturum başvurusu yapanların DNA kayıtları tutulacak. Söz konusu kayıtlar polis tarafından alınacak ve gerek görülmesi halinde ilgili kurumlarla paylaşılacak.
Etablering Desteğinin Azaltılması
Yeni anlaşma metininde İsveç’e iltica edenlere verilen etablering (uyum ve yerleşme) desteğinin azaltılması isteniyor.
Mülteciler İçin Transit Merkezleri
Anlaşma metninde hayata geçirilmek istenen bir diğer konu ise mülteciler için trasnit merkezlerinin kurulması. İsveç’e iltica başvurusu yapan bir mülteci başvurusu hakkında karar verilene kadar söz konusu transit merkezlerinde kalacak.
Bu uygulama Danimarka’da yapılmaya başlandı. Danimarka yurtdışında transit merkezleri kurup iltica başvurusunu mülteciler hiç ülkeye gelmeden karar bağlamak istiyor.
İsveç’te halihazırda mütleclier iltica başvurusu yaptıktan sonra diledikleri yerde kalma hakkına sahip. Kalacak yer bulanlar buldukları yerde, bulamayanlar ise Göçmen İdaresi’nin kendisine gösterdiği yerde kalıyor.
Anlaşma metininde transit merkezlerle ilgili şu ifadeler yer alıyor.
. Sığınmacılar için Transit Merkezlerinin AB içindeki diğer ülkelerde ve diğer karşılaştırılabilir ülkelerde nasıl uygulandığınının incelenmesi.
• EBO düzenlemelerini ortadan kaldırmak ve sığınma sürecini transit merkezlerine/varış merkezlerine taşımak için yasa önerilerinin yapılması
• Sığınma başvuruları işlenirken sığınmacıların geçiş merkezlerinde kalmalarının gerekli olduğuna dair anayasal önerilerinin hazırlanması.
• Transit merkezlerin getirilmesinin anayasa ve Avrupa Sözleşmesi ile nasıl bir ilişkisi olduğununun araştırılması. (AB kanunları ile çelişen noktalar var çünkü.)
• Kabul Direktifi’nin 7. Maddesi uyarınca sığınmacıların kaçmasını veya yeraltına inmesini önlemek için hangi kısıtlamaların ve zorlayıcı tedbirlerin kullanılması gerektiğine veya sığınmacıları bilgilendirme yükümlülüğünün aşağıdakilerle birlikte getirilip getirilmeyeceğine ilişkin teklifleri hazırlanması.
• Transit Merkezlerinin nerede, hangi liderlikle ve hangi pratik hazırlıklarla uygun şekilde kurulabileceğinin belirlenmesi.
• Transit merkezleri olan bir sistem kurmak için hangi sonuçsal değişikliklerin uygulanması gerektiğine ilişkin önerileri belirlenmesi ve geliştirilmesi.
İş Yoluyla İsveç’e gelme
İsveç’e işgücü göçmeni olarak (Arbetskraft invandring) olarak gelecek olan göçmenlerden istenilen minimum gelir şartları zorlaştırılacak. Anlaşma maddelerinde İsveç’e iş yoluyla gelenler için şu düzenlemeler öngörülüyor.
Anlaşma metninde İsveç’e işgücü olarak gelebilmekle alakalı olarak şu ifadeler yer alıyor:
. İlk oturum süresi boyunca geçerli olacak sağlık sigortası şartı.
• Hükümetin, örneğin kişisel asistanlar gibi belirli meslek gruplarının çalışma izni verilmesi olasılığından muaf tutulmasını şart koşmaya yetkili olduğu anlamına gelen teklifler. Hükümet ayrıca bireysel meslek grupları için daha düşük maaş gereksinimleri belirleyebilmelidir.
• İşgücü sömürüsüne karşı koymak için yetkililer arasında hangi gizlilik engellerinin kaldırılabileceğine dair öneriler sunulması.
• Sığınma talebinde bulunanların, sığınma başvurusunun karara bağlanmasını beklerken çalışma izni şartından muafiyet elde edebilme olasılığını sınırlayacak tedbirler önermek.
• İsveç’in rekabet gücünü güçlendirmek için, doktora öğrencileri ve araştırmacılar için belirli bir sürekli çalışma döneminden sonra oturma izni olasılığına ilişkin özel hükümlerin incelenmesi ve gerekirse anayasal olarak düzenlenmesi.
• İsveç Göçmen Bürosu’nun mevcut yasaya göre bir işçi göçmeni için geçici oturma iznini işverenin kasıtsız olarak çalışma koşulları konusunda küçük veya önemsiz hatalar yaptığı gerekçesiyle iptal etmekten kaçınma yetkisini sınırlayan önerilerde bulunamaz. İzin süresi dolduktan sonra hata fark edilse veya Göçmen Bürosu buna dikkat çekse dahi izin verilmez.
Ücretsiz Tercüman Kısıtlanıyor
Halihazırda göçmen ve mültecilerin sahip olduğu ücretsiz tercüman (tolk) hakkı yeni anlaşma ile kısıtlanıyor.
Yasadışı yaşayan Kişileri Bildirme şartı
İsveç’te yasadışı bir şekilde bulunan kişileri ilgili kurumlara bildirme zorunluğu geliyor. Halihazırda böyle bir zorunluluk yok. Örneğin ailesi yasadışı bir şekilde isveç’te bulunan bir çocuk okula gidebiliyor ve sağlık hizmeti alabiliyor.
Anlaşmaya göre artık kurumlar bu kişileri ilgili kurumlara birdirmek zorunda olacak.
Daha fazla Sınırdışı
Anlaşma metninde özellikle suça bulaşmış olan mülteci ve göçmenlerin daha kolay ve hızlı bir şekilde sınırdışı edilebilmesini sağlayacak kanun tekliflerinin araştırılması ve parlamentoya sunulması isteniyor.
Dipnot:
Söz konusu Tidö metni İsveç’te yeni kurulan hükümetin üzerinde mutabık kaldığı noktaları ifade eder. Yukarıda bahsi geçen konularla ilgili henüz bir kanun değişikliği yapılmış değildir. Mevcut yasalar halen geçerlidir.
Ancak bu maddeler partilerin anlaştığı konular olduğu için önümüzdeki dönemde her konuyla ilgili kanun teklifleri tek tek İsveç parlamentosuna sunulur ve kabul edilir. Söz konusu kanun teklifleriyle birlikte, her konuda çok daha detaylı bilgiye sahip olabiliriz.
Bununla birlikte şimdilik şunu söylemek mümkündür:
Bu maddelerin yarısı bile kanunlaşırsa İsveç, çok daha farklı bir ülke haline gelir. Göçmenlerin üzerine önemli görevler düşüyor. Her bir kanun maddesi iyice incelenmesi, kamuoyuna etraflıca duyurulmalı ve muhalefet için gerekli adımlar atılmalı.