İsveç hükümeti, vatandaşlık hakkının anlamını güçlendirmek ve ülkenin güvenliğini tehdit eden ağır suçlarla mücadele etmek amacıyla önemli bir adım attı. 26 Mayıs 2025 tarihinde yayımlanan basın bildirisine göre, hükümet “särskild utredare” adı verilen özel bir inceleme görevlisi atayarak, İsveç vatandaşlığının geri alınma şartlarını detaylıca araştıracak ve somut öneriler sunacak.
Neden Böyle Bir İnceleme Gerekiyor?
Günümüzde birçok ülke, vatandaşlığı haksız kazananlar veya ciddi suç işleyenler hakkında geri alma mekanizmalarına sahip. Ancak İsveç anayasası, vatandaşlığın geri alınmasına ilişkin net bir düzenleme içermiyor. Bu durum, ciddi güvenlik tehditleri oluşturan suçluların veya usulsüz biçimde vatandaşlık elde edenlerin koruma kalkanı altında kalmasına yol açabiliyor.
Migrationsminister Johan Forssell, basın açıklamasında “Vatandaşlığın değeri ve suçla sıfır tolerans” vurgusu yaparak, böyle bir mekanizmanın hem vatandaşlık hakkını hem de toplumsal güvenliği güçlendireceğini belirtiyor.¹
İncelemenin Kapsamı ve Hedeflenen Kriterler
Atanan özel inceleyici, çalışmasında aşağıdaki başlıklara odaklanacak:
- Hatalı veya Hileli Edinim
- Vatandaşlığı yanlış bilgi veya sahte belgelerle edinenlerin durumu değerlendirilecek.
- Ulusal Güvenliği Tehdit Eden Suçlar
- “Rikets säkerhet” (ülkenin güvenliği) karşıtı eylemlerden hüküm giymiş kişilerin vatandaşlığı geri alınabilir mi?
- Ayrıca Uluslararası Ceza Mahkemesi yetki alanındaki suçlar da göz önünde bulundurulacak.
- Devletin Hayati Çıkarlarına Zarar Veren Ağır Suçlar
- Organize suç ağları veya sistematik tehdit oluşturabilecek eylemler araştırılacak.
Çalışmanın nihai raporu 20 Mart 2026 tarihine kadar sunulacak ve bu tarihten sonra yasama sürecine geçilmesi bekleniyor.²
Siyasi Görüşler ve Toplumsal Yankı
- Johan Forssell (M): “Vatandaşlığın anlamını ve suçla mücadeledeki kararlılığımızı göstermek için bu adım şart.”
- Linda Lindberg (SD): “Sistemi istismar edenlerin vatandaşlık hakkını kaybetmesi, toplumun güvenliği için önemli.”
- Ingemar Kihlström (KD) ve Patrik Karlson (L) de benzer şekilde, vatandaşlığın hem hak hem de sorumluluk olduğunu vurgulayıp, sorumluluğun ihlali halinde yaptırım uygulanmasını destekliyor.
Toplumda genel olarak, vatandaşlık hakkının kötüye kullanımına karşı sert önlemler alınması talebi öne çıkıyor. Özellikle terör, casusluk veya organize suç şebekeleriyle bağlantılı davalarda bu mekanizmanın caydırıcı etkisi olması bekleniyor.
Ne Zaman Yol Haritası Çizilecek?
- Haziran 2025 – Aralık 2025: Özel inceleyici saha araştırmaları ve ulusal/uluslararası mevzuat karşılaştırmaları yapacak.
- Ocak 2026 – Mart 2026: Taslak rapor hazırlanıp, ilgili bakanlıklara görüş için sunulacak.
- 20 Mart 2026: Nihai rapor teslim edilecek ve Parlamento’da yasa tasarısı olarak ele alınacak.
Yasa tasarısının kabulü durumunda, vatandaşlık geri alma prosedürleri, yargı süreçleri ve itiraz mekanizmalarına dair somut düzenlemeler Meclis’te tartışılacak.
Sonuç
İsveç’te vatandaşlığın geri alınması fikri, hem demokratik hakların korunması hem de toplumsal güvenliğin sağlanması açısından kritik bir adım olarak görülüyor. 20 Mart 2026’da sunulacak rapor, önümüzdeki dönemde ülkenin vatandaşlık politikalarını yeniden şekillendirecek. Bu süreçte hem yasal düzenlemeler hem de uygulama pratikleri yakından takip edilmeli.
Kaynak:
¹² Regeringen.se, “Regeringen tillsätter utredning om återkallelse av medborgarskap”, 26 maj 2025.
https://www.regeringen.se/pressmeddelanden/2025/05/regeringen-tillsatter-utredning-om-aterkallelse-av-medborgarskap/